Bevriezing van het evenwicht
Je hebt een systeem in chemisch evenwicht en je gaat dat systeem afkoelen (je onttrekt warmte-energie). Normaal en volgens de regels van Le Chatellier en van 'tHoff zal dan het evewicht een verschuiving ondergaan:
De exotherme reactie (die energie produceert) zal extra gaan verlopen.
Maar daar is niet alles mee gezegd: Zich aanpassen aan een verandering kost namelijk tijd. Afkoeling zal voor de deelnemende deeltjes in het evenwicht betekenen dat ze langzaamaan trager gaan bewegen en hun vibratie neemt ook af.
Maar stel nu eens dat je het evenwicht plotseling heel snel afkoelt: in een paar seconden valt de temperatuur vele graden omlaag (de stoffen worden bijvoorbeeld in ijs gegooid, of erger: in vloeibare stikstof).
Dan heeft het systeem geen tijd om zich rustig aan te passen. Alle deeltjes vallen vrijwel meteen stil, verliezen hun beweging.
Deeltjes zonder voldoende energie doen niet mee aan een reactie. Elke reactie heeft dan ook een minimumtemperatuur. Daaronder verloopt de reactie niet.
Als een evenwichtsreactie supersnel heel erg wordt afgekoeld, dan zeggen we ook wel:
het evenwicht wordt bevroren.
De heen- en terugreactie komen allebei in één klap stil te liggen en hebben geen tijd om zich aan de verandering aan te passen. Zowel de producten als de uitgangsstoffen komen in één klap onder hun minimum temperatuur.
Zonder reacties zullen dus vervolgens ook geen concentraties veranderen. Er is geen sprake meer van een dynamisch evenwicht; de dynamiek is er uit.
Bacteriën veranderen vrijwel niet als je ze snel invriest.
Alle stoffen blijven met gelijke concentraties aanwezig en het metabolisme blijft werkloos gesloten bij die koude.
Ga je voorzichtig weer opwarmen dan zullen vele reacties in die bacteriën langzaamaan hun activiteit weer hernemen. De bacteriën komen weer tot leven.
Er zijn mensen die dit verschijnsel op zichzelf willen toepassen: je laat je invriezen vlak voor je dood gaat. Wie weet kun je weer lekker warm worden als je over honderd jaar (als er nieuwe geneesmiddelen zijn uitgevonden) weer voorzichtig wordt opgewarmd.